stress Archieven - Hoofdhart

Slecht slapen..dit kun je eraan doen!

Slecht slapen doet iedereen weleens. Maar het wordt een probleem wanneer je er drie of meer nachten per week last van hebt. Als deze klachten vervolgens langer dan drie aaneengesloten maanden aanhouden, dan is er sprake van chronische slapeloosheid. Bijna de helft van de mensen in Nederland gaat vermoeid naar het werk. Eén op de vijf mensen valt op het werk zelfs wel eens in slaap! En ’s nachts ligt een groot deel van deze mensen wakker.

Slaap heeft invloed op je gezondheid, je gemoedstoestand en je gewicht. Vecht jij tegen de calorieën? Misschien moet je eens een uurtje langer slapen.

Hoeveel slaap heb je eigenlijk nodig?

De exacte hoeveelheid verschilt per individu. Iedereen heeft 7-9 uur slaap nodig. Als je denkt dat je lichaam gewend is aan 6 uurtjes slaap per nacht en je daar prima mee door kunt, dan zit je er waarschijnlijk naast. Uit onderzoek blijkt namelijk ook dat langdurig vermoeide mensen geen goede inschatting meer kunnen maken over wat het slaapgebrek met hen doet.

Positieve Uitwerkingen van Slaap

1. Je gezondheid

Slaap beïnvloedt je gezondheid. Tijdens het slapen herstelt het lichaam zich. Beschadigde cellen worden opgebouwd en schadelijke cellen afgebroken. Dit verklaart bijvoorbeeld waarom je huid er een stuk mooier uitziet als je uitgeslapen bent. Mensen die voldoende slapen hebben minder kans op serieuze gezondheidsproblemen, zoals een hartaanval, diabetes of overgewicht. Slapen werkt tevens pijnverlichtend. Ook geeft het een boost aan je immuunsysteem. Wist je dat mensen die minstens 8 uur per nacht slapen, drie keer zo weinig verkouden worden als mensen die minder dan 7 uur slapen?

Ook is het niet verbazingwekkend dat topsporters beter presteren als ze goed slapen. Uit een studie onder football-spelers bleek dat spelers die gedurende zeven tot acht weken minstens 10 uur per nacht sliepen, vooruit gingen op hun gemiddelde sprintsnelheid, overdag minder moe waren en sneller van sportprestaties herstelden. Vergelijkbare resultaten zijn ook gevonden bij andere typen sporters, zoals tennissers en zwemmers.

Lees ook eens mijn artikel 6 tips om je vitaler te voelen!

2. Helder functioneren

Uitgeslapen mensen kunnen zich beter concentreren, maken minder fouten en minder ongelukken. Slapen zorgt er bovendien voor dat je dingen beter onthoudt. Dat komt doordat zich tijdens het slapen neurale verbindingen in je hersenen vormen, waardoor herinneringen als het ware worden ‘verstevigd’. Slaap speelt een cruciale rol in het leren en onthouden van nieuwe dingen. Kinderen hebben mede daarom veel slaap nodig. Het is dan ook niet verrassend dat uitgeslapen kinderen betere cijfers halen op school. Voldoende slaap stimuleert bovendien je creativiteit. Niet alleen worden namelijk herinneringen verstevigd en versterkt tijdens de slaap, maar het brein lijkt deze ook te ordenen. Hierdoor worden uitgeslapen mensen ‘opgeruimd’ wakker en zijn daardoor veel creatiever. En ben je bekend met rare vergissingen, zoals je sleutels in de koelkast leggen of op je sloffen naar je werk gaan? De kans is groot dat je simpelweg meer moet slapen.

3. Slapen maakt je slanker!

Nou ja, dat is wel een beetje extreem gesteld. Maar er blijkt wel een verband te zijn tussen slapen en een gezond gewicht. Slaap zorgt ervoor dat er voldoende van het hormoon leptine in je lichaam aanwezig is. Leptine heeft invloed op je gevoel van verzadiging, oftewel, het geeft een signaal aan je lichaam af dat je vol zit. Te weinig leptine maakt dus dat je trek krijgt, ook nog eens vooral naar vet en calorierijk eten. Zie hier de mogelijke oorzaak waarom je toch steeds weer die chipszak ’s avonds leeg eet. Bovendien is het logisch dat vermoeide mensen minder energie hebben om te sporten of een gezonde maaltijd voor zichzelf te koken. Ook dat draagt bij een verhoogd lichaamsgewicht.

In 2004 werd een onderzoek gedaan naar het verband tussen slapen en overgewicht. Het bleek dat mensen die minder dan 6 uur per dag slapen, 30% meer kans hadden om overgewicht te ontwikkelen dan mensen die 7-9 uur slapen.

Mensen die voldoende slapen, zitten veel beter in hun vel en raken emotioneel minder snel uit balans. Van woede-uitbarstingen en huil- of lachbuien hebben uitgeslapen mensen minder last. Slapen helpt ook tegen depressie. Het is zelfs zo dat mensen die in behandeling zijn voor depressie, soms eerst hulp krijgen om beter te slapen waardoor de depressie afneemt. Ook gaan stress en slaap hand in hand: slaap werkt stressverlagend, wat vervolgens ook weer beter is voor je gezondheid.

Het is duidelijk dat voldoende slaap grote voordelen met zich meebrengt. Te weinig slaap is slecht voor je. En niet alleen slecht, het kans ook gevaarlijk zijn.

De Risico’s van te Weinig Slaap

1. Slaapgebrek is gevaarlijk

Een Amerikaanse verkeersorganisatie rapporteerde in 2009 dat vermoeidheid de grootste oorzaak was van dodelijke verkeersongelukken. Er vielen meer slachtoffers door slaapgebrek dan door alcohol achter het stuur! Vermoeide mensen hebben vaker ongelukken op het werk. Thuis bezeren zij zich sneller door bijvoorbeeld vallen, stoten of zichzelf in de vingers snijden tijdens het koken. Waar vermoeide volwassenen suffer worden, worden kinderen juist vaak hyperactief. Slaapgebrek bij kinderen kan zich uiten in ADHD-achtige symptomen. Het is belangrijk om hier als ouders bedacht op te zijn.

2. Je kunt niet helder denken

Vermoeidheid is een enorme aanslag op je concentratie. Ruim eenderde van de Nederlandse studenten voelt zich niet uitgeslapen als ze met hun studie bezig zijn. Als gevolg hiervan kunnen ze zich minder goed concentreren en halen lagere cijfers. Slaap is essentieel voor het leren en nadenken. Een tekort aan slaap maakt je suf, je bent minder alert en het probleemoplossend vermogen neemt af. Slaapgebrek maakt ook dat je geheugen minder goed werkt. Je kunt dingen vergeten of door elkaar halen en voor de raarste situaties komen te staan als je moe bent. Sommige voorvallen zijn achteraf misschien grappig, maar het kan ook serieuze gevolgen hebben voor jezelf en voor anderen.

3. Flinke gezondheidsrisico’s

We hebben al een tipje van de sluier opgelicht, maar te weinig slaap brengt aanzienlijke gezondheidsrisico’s met zich mee, vooral naarmate dit langer voortduurt. Daarbij is het een misvatting dat je misgelopen slaap wel weer ergens kunt inhalen; het is gewoon slecht voor je lichaam. Te weinig slaap (en met name een slaapstoornis) verhoogt de kans op hartklachten, een hartaanval of hartfalen, onregelmatige hartslag, hoge bloeddruk, beroertes en diabetes. Ook hebben mensen met slaapgebrek vaak een slecht evenwicht, met alle mogelijke gevolgen van dien. Daarnaast verzwakt het immuunsysteem, waardoor je vatbaarder bent voor ziektes en minder snel daarvan herstelt.

Als je lichaam oververmoeid raakt, kunnen microslaapjes optreden. Wat er eigenlijk gebeurt is dat je lichaam gedurende enkele seconden of minuten ‘uitvalt’ en je in slaap valt zonder dat je er controle over hebt. Dit is extreem gevaarlijk als je aan het rijden bent of anderszins met iets bezig bent waarbij je alert moet zijn.

4. Ouder uitzien

Veel mensen kennen het effect van een paar nachten weinig slaap op hun uiterlijk. Een grauwe kleur en opgezwollen ogen zijn dan vaak het gevolg. Maar het effect gaat verder. Chronisch slaapgebrek leidt tot een doffe huid, rimpels en donkere kringen onder de ogen. Als je te weinig slaapt, geeft je lichaam meer van het stresshormoon cortisol af. Wanneer dat in grote mate gebeurt wordt hierdoor het collageen in je huid afgebroken, welke voor een gladde en elastische huid zorg. Oftewel, je huid gaan rimpelen en hangen, waardoor je er een stuk minder florissant uitziet. Ook wordt tijdens het slapen een groeihormoon afgegeven. Met name kinderen in de groei moeten daarom genoeg nachtrust krijgen. Voor ouderen draagt dit hormoon bij aan de spiermassa, huiddikte en de kracht van je botten. Ons lichaam is geweldig toegerust. Tijdens de slaap ‘repareert’ dit hormoon namelijk alles wat door de dag heen beschadigd is geraakt. Zodat je elke morgen weer fris kunt beginnen aan een nieuwe dag.

Al met al is het duidelijk dat slaap niet zomaar een luxe is; het is noodzaak. Ons lichaam kan niet zonder, en onszelf met koffie en energiedrankjes overeind houden is absoluut niet gezond. Als je je herkent in één van de effecten van slaapgebrek, en zeker als je in het dagelijks leven alert moet zijn op bijvoorbeeld je werk of in het verkeer, dan raden we je zeker aan om je slaapritme eens serieus onder de loep te nemen. Heb je zelf ook nog (slaap)tips waar de lezers iets mee kunnen?

Geef hieronder jouw reactie!

Wellicht ken je nog wel iemand die de adviezen uit dit artikel wel kan gebruiken. Deel deze blog met de bovenstaande social media knoppen. Alvast bedankt!

Steeds meer burn-out in de gezondheidszorg

Mensen die werken in de gezondheidszorg hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van een burn-out, zo blijkt uit onderzoek. Voor veel mensen zal dit logisch klinken. Het helpen van mensen die hulp nodig hebben vraagt immers energie. Maar er zijn ook andere redenen aan te wijzen die meespelen bij het ontstaan van een burn-out in deze sector. Ben je verpleegkundige, verzorgende IG, arts, specialist, verpleegkundig specialist? En ik ben er vast nog veel vergeten! En merk je bij jezelf symptomen die passen bij een burn-out? (lees mijn artikel http://hoofdhart.nl/signalen-burn-out-vrouwen/) Of misschien herken je het bij een collega?

Hier een aantal veel voorkomende gebeurtenissen die leiden tot extra verzuim in de gezondheidszorg. Ik zie de gevolgen van deze factoren veel terug in mijn praktijk. En ik krijg steeds meer zorgmedewerkers die zich melden omdat ze géén energie meer hebben en op zijn!

Er is geen vervanging dus ga je maar door

Je werkt in een team met een hoge werkdruk en je weet dat er weinig invallers te krijgen zijn. Je voelt je al maanden moe, prikkelbaar en minder geconcentreerd. je gaat over je grenzen heen, maar je loopt nog steeds rechtop en je kunt nog steeds je werk doen. Als jij je ziek meldt dan moeten je collega’s waarschijnlijk nog harder werken. En er is bijna geen vervanging te krijgen. Hoe groot is de kans dat jij je grens aangeeft?

Jezelf ziek melden? Dat kan echt niet….

Je wilt alles goed doen, bang voor kritiek. Of je durft geen nee te zeggen tegen een extra dienst, je wilt geen fouten maken. Je bent de hele dag eigenlijk jezelf aan het forceren. Jezelf ziek melden, dat doe je zeker niet! Hoe staat het met je eigenwaarde?

Je kunt pas een ander helpen als jezelf geen problemen hebt. Je kunt niet tegen een patiënt of cliënt zeggen, ik huil nu even hoor, of ik doe vandaag even wat minder aardig. Dus forceer je jezelf en doe je alsof je geen probleem hebt en op den duur weet je eigenlijk niet hoe je jezelf nu voelt. Het is een tweede natuur geworden om je eigen gevoel te vergeten, het masker op te zetten en maar door te gaan.

Teveel administratieve rompslomp

Je bent in de gezondheidszorg gaan werken omdat je mensen wilt helpen. Als je goed was in kantoorwerk was je wel in de administratie gaan werken. Maar inmiddels moet je niet alleen mensen helpen maar ook nog eens een snelle secretaresse zijn. De tijd die je hebt om je rapportages te schrijven, of gesprekken uit te werken wordt steeds krapper. Je voelt frustratie, want je wilt mensen helpen. Daar komt bij dat je helemaal niet lang achter een bureau kunt zitten, daarom wilde je juist in de zorg. Je moet dingen doen, waar je niet goed in bent en je dus erg veel energie kosten. Een burn-out ligt zo op de loer.

Het gaat niet meer om mensen helpen!

Je voelt steeds meer dat het eigenlijk niet om de mensen gaat, maar om de cijfertjes. Je merkt ook dat je steeds meer moet doen, met minder mensen, in zogenaamde zelfsturende teams. Dit terwijl de mensen die je moet helpen in verhouding juist meer zorg nodig hebben. Maar je kunt niet stoppen, je wilt er zijn voor die mensen. Je gaat daarbij gemakkelijk over je eigen grenzen, want die grenzen verschuiven zo geleidelijk, dat je past merkt dat je burn-out bent op het moment dat het gewoon niet meer lukt om in de auto te stappen en naar je werk te gaan. Je slaapt de laatste tijd zo slecht, omdat je steeds het gevoel hebt dingen vergeten te zijn. Je schrikt steeds zwetend wakker. Je merkt dat je foutjes gaat maken en moet steeds vaker dingen controleren. En in het verkeer kost het je extra moeite op te letten.

Je moet wel over je grens gaan

Mensen moeten nu eenmaal geholpen worden! Dat is je taak. Dus zijn alle bedden vol, maar iemand moet verplicht worden opgenomen, dan regel je maar een ander bed. Een opname om 15.30, terwijl je om 15.15 vrij bent en je collega van de late dienst meldt zich ziek, dan is het normaal dat je doorgaat. Dan ga je niet naar huis. Nee, je doet de opname en gaat weer over je grens. Jij neemt de verantwoordelijkheid maar ligt die eigenlijk wel bij jou?

Agressie en vervelende cliënten

Cliënten worden steeds agressiever en mondiger, of noem het veelzijdiger. En wanneer het de cliënten niet zijn, dan is het de familie wel. Deze mensen worden niet te woord gestaan door de mensen van de ziektekostenverzekeraar of door een manager. Die agressie en veeleisendheid komt terecht bij de mensen op de werkvloer. Je bent in de gezondheidszorg gaan werken om mensen te helpen. Als dat niet lukt zoals je zou willen door een hoge werkdruk of gebrek aan faciliteiten doet dat wat met je. Als hier bovenop nog een veeleisend familielid komt dat extra’s gaat eisen, vergroot dat de werkdruk enorm. Wat doet dat bij je als mens? Het zorgt ervoor dat je opgebrand raakt, als je niet oppast.

De mensen die je helpt zijn niet altijd de mensen die je wilt helpen en ook het gedrag van deze mensen kan zo zijn dat je ze liever ziet vertrekken dan helpen. Maar je moet ze helpen, dit vraagt veel energie en vaardigheden om het gedrag van de ander te begrenzen.

Steeds weer die veranderingen

Als de werkdruk heel hoog is, dan kun je op een gegeven moment het woord ‘implementatie’ niet meer horen. Want dat kost immers tijd en energie en dat zijn net de dingen die je niet echt voorradig hebt. Juist de gezondheidszorg heeft het woord ‘implementatie’ als heilig verklaard. Als de druk zo hoog is dat je blij bent dat je simpelweg je werk kunt doen op een vrij normale manier, is elke verandering (hoe goed ze ook zouden kunnen zijn) niet te doen.

Wisselende diensten

In veel sectoren in de gezondheidszorg werk je nu eenmaal onregelmatig. Maar je weet ook als geen ander dat dit veel energie kost. Niet alleen het schakelen in je ritme, er spelen ook andere dingen mee: Je hebt bijvoorbeeld een gezin met kleine kinderen. En het is al lastig genoeg om alle ballen in de lucht te houden. Je wilt graag thuis zijn en voor je kinderen zorgen maar je zult ook late diensten moeten draaien, dat moeten je andere collega’s ook. Ook dit is Iets wat erg veel energie kost en druk geeft.

Zoek het zelf maar uit!

Tijdens het werk kun je erg ingrijpende en nare gebeurtenissen meemaken. Iemand scheld je uit voor van alles en nog wat, maar je moet wel door met je werk. Dat doet wat met een mens, daar moet je over praten, dat moet je niet mee naar huis nemen. Daar moet intervisie voor zijn of een goed gesprek met een collega, maar ook voor deze essentiële dingen is bijna geen tijd meer. En in een zelfsturend team is er ook geen leidinggevende in de buurt…..als die al tijd heeft….

In de praktijk weet en voel je dat er maar een hele beperkte ruimte is voor eigen inbreng. Managers krijgen een steeds grotere span of control, wat consequenties heeft. In het verleden belde je bij ziekte van een collega een manager en die zorgde voor vervanging. Tegenwoordig moet je zelf voor ziektevervanging zorgen. Wie denk je dat morgen moet werken als je vrijdagavond een ziekmelding krijgt van de vroege dienst van morgen? Grote kans dat dat je dat zelf bent. Wat denk je wat met je doet als je net vier diensten hebt gedraaid, afspraken voor het weekend hebt staan en al op je tenen liep?

Een groot inlevingsvermogen en continue druk!

Van werkers in de gezondheidszorg verwacht men dat zij altijd hun kalmte bewaren, vriendelijk en inlevend zijn. Er zijn momenten in het leven dat dit erg veel energie kost en dus bij kan dragen aan een burn-out. Binnen de gezondheidszorg zijn er weinig momenten om te ontspannen. Er kan altijd een beroep op je worden gedaan.

Dit zijn de stadia bij het ontwikkelen van een burn-out in de gezondheidszorg

Een burnout ontwikkeld zich. Het is nooit zo dat een burnout er plotseling is. Dit heeft tijd, soms jaren, nodig. Meestal verloopt een burn-out volgens deze stadia.

De zorgmedewerker is enthousiast, heeft hoge idealen en de oprechte wens om het werk goed te doen en wat te willen betekenen voor de zieke medemens.
In dit stadium ontwikkelt zich een bepaalde twijfel over het nut van het werk. Heeft de medemens er wel wat aan, hoe ik het werk doe en kan doen?
Nu voelt de zorgmedewerker zich steeds meer gefrustreerd, machteloos en hulpeloos. De energie en tijd is er niet om dat te doen, wat hij of zij wil doen. De tijdsdruk, de organisatie, de gezondheidszorg, de politiek, allemaal factoren waarop geen invloed is uit te oefenen.
In dit stadium neemt de apathie en verveling toe. Het lukt niet meer om anderen te helpen, maar alle energie is nodig om zelf overeind te blijven. Er zijn veel negatieve gedachten over zichzelf in relatie tot het werk en alles wat hiermee te maken heeft. In dit stadium lukt het de zorgmedewerker niet meer om zelf de regie te nemen.
In dit stadium gaat de zorgmedewerker vluchten: ziek melden, solliciteren, of erger: doorgaan en langer ziek worden; burn-out.

Ik hoop dat deze blog kan bijdragen aan een stuk bewustwording. De werkdruk, agressie, gebrek aan invloed, gebrek aan promotie, mondigheid patiënten, minder intervisie, meer zelfsturende teams etc. zorgen voor steeds meer zorgmedewerkers met een burn-out. Deel hem gerust of laat een reactie achter.

Werken in de gezondheidszorg is een prachtig vak, waarmee mooie dingen te bereiken zijn. Maar zorg voor jezelf! Ken je grenzen, stel je grenzen en zorg voor ontspanning. Laat de zorg niet te dichtbij komen.

Herken je jezelf in de signalen van een burn-out dan kan ik je in een coachtraject helpen om zo snel mogelijk weer fit te worden! Werkgevers vergoeden deze trajecten vaak en ook hierbij kan ik je helpen. Neem contact met me op voor meer informatie of om eens te praten over de valkuilen in je vak!

Gejaagd? Dit kun je doen om het te stoppen

Kom je tijd te kort? Voel je je opgejaagd en opgebrand? Haast om iets af te krijgen, om een deadline te halen, of in bredere zin, haast om verder in het leven te komen. Waarom zijn we zo gejaagd en hoe kun je ervoor zorgen dat je jezelf in de haast niet voorbijstreeft?

Je raakt van jezelf verwijderd

Haast wordt vaak geassocieerd met ervaringen van gejaagdheid, onrust of zelfs stress. Als je haast hebt, verplaatst de aandacht van jouw handelen zich naar het doel van die handeling. Het voltooien van de actie is het enige wat telt. De aandacht voor de handeling zelf verdwijnt. Wanneer je haast hebt, ben je niet meer in het moment aanwezig. Je raakt dan van jezelf verwijderd en je voelt jezelf minder verbonden met de wereld om je heen en jouw eigen authentieke gevoelens. Het dwingende karakter van haast maakt je onrustig.

De tegenhanger van haast

Haast is het tegenovergestelde van aandacht. Het woord ‘aandacht’ associeer je doorgaans met ervaringen van concentratie, ijver en ontspanning. Haast heeft echter ook een functie. Je kunt haast onderbrengen in de categorie onaangename emoties die dienen om jouw eigen grenzen te bewaken. Haast is het broertje van woede en het zusje van schaamte: allemaal beschermingsmechanismen die jou proberen te dienen. Heel nobel, totdat ze de overhand nemen. Dan zijn ze niet meer zo onschuldig.

Soms moet je haast maken om praktische redenen. Je moet de trein halen of je hebt een belangrijke afspraak. Er zijn dingen die haast hebben en dat is prima. Ik heb dan ook niet over onschuldige haast, maar over het soort haast dat je uit de pas doet lopen. Het soort haast dat je doet vergeten om in het moment aanwezig te zijn en om je heen te kijken.

Welke prijs betaal je?

Je leeft in tamelijk gejaagde tijden. De wereld om je heen verandert snel; in bepaalde opzichten veel sneller dan ooit tevoren. Het aantal visuele prikkels waaraan je op een dag worden blootgesteld, is sterk toegenomen. De beelden die je om de oren vliegen vanaf je telefoon, laptop en tablet vormen een constante stroom van informatie. Als mens kun je per dag maar een beperkt aantal prikkels verwerken, anders stroomt het spreekwoordelijke emmertje over. Wanneer dat gebeurt, ervaar je stress.

Veel mensen kampen tegenwoordig met burn-out en stressklachten als gevolg van haast en vooral het gebrek aan rust, waarmee die haast zou moeten worden afgewisseld. Haastige mensen weten na verloop van tijd niet meer hoe het voelt om te ontspannen en raken de behoefte aan momenten van rust ook kwijt. Als haast een manier van leven wordt, dan neem je een groot gezondheidsrisico. Geen mens kan een leven lang haast hebben zonder daar vroeg of laat de prijs voor te betalen.

De uitputting nabij?

Wie in haast leeft, leeft op milde uitputting, op adrenaline. Deze manier van leven heeft een korte houdbaarheidsdatum. Gelukkig is je lichaam een krachtig instrument dat bij een teveel aan haast en een tekort aan ontspanning op de rem zal gaan staan. Het lichaam is koppiger dan de koppigste snelheidsduivel. Klachten die ontstaan, variëren van hartkloppingen, rugpijn, slecht zien, zweetaanvallen, slecht slapen, tergende moeheid en paniekaanvallen. Ben je bewust van de gevolgen van chronische haast. Een burn-out vraagt om een lange herstelperiode. Dat kun je voor zijn door je vaart te minderen. Het zal je veel tijd opleveren.

Het is normaal in onze 24/7 wereld

Hoewel je rationeel wel weet dat haastig zijn jou niet direct een dienst bewijst, houd je het toch goed vol om deze eigenschap te cultiveren. Dat komt omdat jouw neiging tot haast voor een deel ook cultureel wordt bepaald. Haast wordt in de westerse maatschappij niet zelden juist gelijkgesteld aan ijver en hard werken: het wordt gezien als een positieve eigenschap. ‘Hij heeft haast, dus hij zal wel hard werken!’ Bewust of onbewust waardeer je de haast in anderen.

Leef als een spanjaard…..

In de meer zuidelijke landen als Portugal, Spanje en Italië wordt rust nemen juist gecultiveerd. Mensen berusten als ze in de rij staan te wachten. Ze nemen de tijd om een praatje met elkaar te maken. Ze slapen in de middag en hebben daar zelfs een woord voor: siësta. Ze plannen letterlijk meer tijd in om te ontspannen. De maatschappij in deze culturen is anders ingericht waardoor het sociaal aanvaardbaar is en zelfs vanzelfsprekend is om rust te nemen.

Het ethos van hard werken

Zuidelijke culturen laten al met al een minder gehaaste houding zien ten opzichte van het leven van alledag. Het woord ‘tranquilo’ wordt er veel vaker gebezigd dan in onze westerse maatschappij waar hard werken, op tijd zijn en punctualiteit hoog in het vaandel staan.

Je wordt er echt niet productiever door

Haast is in de meeste gevallen contraproductief. Je gaat er niet sneller door, maar langzamer. Ga maar eens proberen zo snel mogelijk de krant te lezen, of een boek. Je krijgt er weinig van mee. Dat maakt dat de schoonheid van het mooiste detail langs je heen gaat. Haast maakt dat je sneller wilt gaan dan je natuurlijke tempo. Het leidt tot het maken van de verkeerde keuzes en op den duur – in een hardnekkig geval – tot een leven dat niet bij je past.

Wanneer je al jaren in haast hebt geleefd, moet je vaak achteraf bekennen dat je het gevoel had achter glas te leven, afgesneden van de wereld die je zelf had gecreëerd. Een eenzaam bestaan waar je niet naar zou moeten streven. Op tijd ontspannen en zorgen dat je op de rem gaat staan als er te veel van je wordt gevraagd, voordat je lichaam dat doet, is noodzakelijk om een gezond en gelukkig leven te leiden.

Waar komt je gejaagdheid vandaan?

Herken je de relatie tussen haast en het risico op stress en burn-out? Wil jij weten waar jouw gejaagdheid vandaan komt? Met een knalsessie zijn we hier zo achter en gaan we jouw gejaagdheid een halt toe roepen!

Wil jij hier meer over weten? Neem dan contact met me op http://hoofdhart.nl.

Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help mij dan dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van de social media knoppen hierboven. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat.

Werkdruk verminderen? Vermijd deze 5 valkuilen!

Werkdruk verminderen, draagt ertoe bij dat je weer met plezier naar je werk gaat. Gemotiveerd bent om je werk te doen. En niet onbelangrijk: dat je werk je energie geeft. Toch is dat niet altijd vanzelfsprekend. Volgens overheidscijfers kampt 1 op de 8 werknemers met werkstress een gevolg van werkdruk. In deze blog een aantal veelgehoorde valkuilen die zorgen voor overbelasting door werk en die je dus beter kunt voorkomen.

Valkuil 1: Stress is gezond

Zeg jij dat ook weleens? Stress is gezond, want dan presteer ik beter. Of: stress houdt mij scherp? Inderdaad kortdurende stress is gezond en geeft je een kick. Kracht en/of energie om onder druk te doen wat je moet doen of zelfs meer. Zoals een topsporter die een wereldrecord vestigt of een muzikant die de sterren van de hemel speelt. Maar, heb je continu last van spanningen? Loop je steeds op je tenen? Dan heeft dat zo z’n weerslag op je gezondheid. Van slecht slapen en concentratieverlies tot lusteloosheid, hartklachten en allerlei lichamelijke problemen. Uiteindelijk kan die stress zelfs leiden tot een burn-out als je je klachten blijft negeren. Wees dat voor. Stap van de gedachte af dat stress goed is. Praat over de werkdruk die je ervaart met collega’s, leidinggevenden en in het werkoverleg. Het is een eerste stap om overbelasting aan te pakken.

Valkuil 2: Geen nee durven zeggen

Krijg je steeds meer werk toegespeeld? Ook zaken die eigenlijk helemaal niet tot je dagelijkse taken en verantwoordelijkheden behoren? Maar, durf je geen nee te zeggen? Uit angst dat je baas je niet gemotiveerd vindt of te weinig ambitieus? Buffel je maar door? Neem je ’s avonds en in het weekend werk mee naar huis? En… ben je zelfs tijdens je vakantie bereikbaar? Realiseer je dat die aanhoudende werkdrukstijging het risico met zich meebrengt dat je steeds minder goed presteert. Zeker als je verzuimt rust te nemen om nieuwe energie op te doen. Je raakt dan oververmoeid, je concentratie neemt af, je gaat meer fouten maken en uiteindelijk gaat het ten koste van je productiviteit. Wees alert en stap niet steeds over je grenzen heen. Wil je plezier in je werk houden? Leer nee te zeggen en maak werkdruk verminderen bespreekbaar. Niet alleen jij hebt er baat bij, maar ook je collega’s en baas.

Valkuil 3: De concurrentie ligt steeds op de loer

Inderdaad er liggen altijd concurrenten op de loer. Maar betekent dit dat jij stelselmatig moet overwerken? In het weekend, ’s avonds en zelfs als je op vakantie bent aan de andere kant van de wereld? Om dat andere bedrijf steeds een stapje voor te blijven? Waar is het einde dan? Op een gegeven moment brand je op. Is het niet beter samen met bijvoorbeeld je collega’s en baas te kijken naar de organisatie van het bedrijf? Waar kunnen werkprocessen worden verbeterd? Hoe kun je ervoor zorgen dat er minder fouten worden gemaakt? Waar kan de communicatie beter enzovoort. Dat helpt niet alleen de werkdruk verminderen, maar kan ook bijdragen aan het winnen van de concurrentieslag. Eenvoudigweg doordat je de organisatie op en top inricht met een fijne werkcultuur.

Valkuil 4: Geen balans tussen werk en privé hebben

Okay, je huidige werk neemt enorm veel tijd in beslag. Op je arbeidsovereenkomst staat 40 uur. Maar, je werkt inmiddels wel 50 uur of soms meer per week. Je moppert niet en ploetert gestaag door. Negeert dat er disbalans is tussen je werk- en privéleven. Dat je amper tijd hebt om te socializen met je partner, kinderen, vrienden en familie. Is je werk het waard dat je al je vrije tijd en zelfs je gezondheid opoffert? Om je baan te behouden? Carrière te maken? Beter te presteren dan collega’s? Wil je de werkdruk verminderen? Realiseer je dan dat het goed is om te zorgen voor evenwicht tussen werk en privé. Immers, juist actief zijn in je vrije tijd bestrijdt stress en zorgt dat je energie hebt plus de motivatie om elke dag fris en uitgerust aan de slag te gaan.

Valkuil 5: Werkdruk verminderen? Ik moet stressbestendig zijn

Wie kent niet de personeelsadvertenties waarin staat dat je stressbestendig moet zijn. Met andere woorden: kunnen werken onder druk. Op zich geen probleem. Maar, als je als bedrijf het werk goed organiseert dan hoef je toch niet voortdurend het uiterste van je werknemers te vragen? Immers, wil je werkdruk verminderen dan is het goed als organisaties ook daadwerkelijk wat aan preventie doen. Bijvoorbeeld door overbelasting bespreekbaar te maken, de organisatiestructuur onder de loep te nemen, inhoud van functies eens opnieuw te bestuderen, de bedrijfscultuur te analyseren et cetera. Worden dergelijke zaken aangepakt? Dan draagt het bij aan het verlagen van de werkdruk. En niet alleen door werknemers trainingen in omgaan met werkdruk en cursussen timemanagement te laten volgen. Het is een samenspel van factoren die zorgt voor minder werkdruk.

Heb jij gevoel dat je dreigt over te lopen en controle dreigt te verliezen? Voorkom een burn-out en krijg meer rust in je hoofd! Volg mijn training “leer Nee zeggen” zodat jij weer grip op je tijd krijgt en rust in je hoofd. Werkgevers geven vaak een vergoeding voor deze training.

Wat zijn jouw ervaringen met werkdruk verminderen? Is er ruimte en aandacht voor binnen het bedrijf waar je werkt?

Hoe word je stressbestendig?

Stress zit dat in de aard van het beestje?

Waarom ervaart de een sneller stress dan de ander? Sommige mensen lijken zich ongehinderd door het leven te bewegen. Ze werken bijna fulltime, hebben hobby’s, drie kinderen, managen het huishouden en zijn s’avonds altijd nog bezig met knutselen. Andere mensen zijn na en dag werken moe en moeten herstellen. Ze hebben meer tijd voor zichzelf nodig om goed te blijven functioneren. Hoe komt het dat de een meer kan hebben dan de ander of – met andere woorden -: “Waarom krijg ik wel een burn-out, en jij niet?”.

Wanneer ervaar je stress?

Laat ik beginnen met de oorzaken van stress. Wanneer ontstaat stress precies? Gedurende de dag komt er van alles op je pad dat stress kan veroorzaken. In principe leent iedere situatie zich wel om van in de stress te raken. Een collega is niet tevreden, je bent een afspraak met een vriend(in) of collega vergeten, je hebt te veel werk aangenomen en je weet niet of je de deadline wel gaat halen. In situaties op je werk, thuis of in je relatie met vrienden kunnen zich allerlei dingen voordoen waar je van in de stress schiet, of niet.

Verwachtingen

Stress heeft veel te maken met verwachtingen en de mate waarin jij aan die verwachtingen kunt voldoen. Wanneer er meer van je wordt gevraagd dan je kunt geven, ontstaat er stress. Verwachtingen hebben is op zichzelf geen probleem. Verwachtingen kunnen je ook motiveren om in actie te komen en goed te presteren. Het probleem zit hem veelal in het onvermogen om op het juiste moment je eigen grens aan te geven en ‘nee’ te zeggen.

Je grens bepalen

Als jij je eigen fysieke en mentale gezondheid goed wilt bewaken, zul je moeten weten waar je grens ligt. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Als mens wil je graag dat anderen je aardig vinden. Je zoekt naar waardering en die krijg je nu juist als je aan de verwachtingen van anderen tegemoet komt, toch? ‘Nee’ zeggen is dan ook vaak een lastige operatie. Veel liever ga je jouw eigen grenzen over en negeer je jouw gevoel, dan dat je tegen jouw collega of partner zegt: “Ik heb er even geen ruimte voor. Sorry.” Zonde, want zo ontstaat stress.

Hoe je in het leven staat

Een belangrijke factor van stress is de manier waarop mensen in het leven staan. Hoe kijk je naar de wereld om je heen? Hoe groter jouw controledrang, hoe groter de kans op chronische stress en burn-out. Wordt die controledrang ook nog eens gecombineerd met een flinke dosis twijfel aan het eigen kunnen, dan levert dat de perfect combinatie op om snel in de stress te raken en behoor je al gauw tot de stressgevoelige groep.

Invloed van het brein en de hormonen

Hoewel de doorgewinterde controlefreak en de bevlogen perfectionist dus gevoeliger zijn voor stress, spelen er toch meer factoren een rol die je onwillekeurig meer of minder vatbaar maken voor stress en burn-out. Op sommige van deze factoren heb jij als mens geen enkele invloed. Dat zijn de zogeheten biochemische factoren, die te maken hebben met de werking van je brein en je hormonen. Sommige mensen worden geboren met een bepaalde genetische samenstelling die hen meer vatbaar maakt voor stress.

Te veel hooi op je vork

Stress wordt vaak getriggerd door omstandigheden. Ik noemde eerder al wat voorbeelden: situaties op het werk of trammelant in de persoonlijke sfeer. Maar ook meer ingrijpende omstandigheden spelen een rol die voor permanente veranderingen zorgen. Dan moet je denken aan een scheiding of het overlijden van een dierbare. Onderzoek wijst uit dat veel verandering in een relatief kort tijdsbestek sneller stress tot gevolg kan hebben. Hoe meer je op je bord krijgt, hoe groter de kans op stressklachten. Wanneer je in een jaar tijd een dierbare verliest, van baan verandert en je relatie probeert te redden, dan ben je wel heel veel ballen hoog aan het houden. Het pannetje stroomt dan snel over.

Stress herkennen

Hoe kun je zien dat iemand (of jijzelf) in stress leeft? Over het algemeen zijn gestreste mensen niet de leukste mensen. Als je in stress leeft, ben je sneller kwaad. Je hebt een korter lontje. Ook kun je je opgejaagd voelen en hoog in je adem zitten. Stress leidt tot allerlei fysieke klachten. Een duidelijk teken van stress is hyperventilatie. Als je erg veel stress hebt, kun je pijn op de borst voelen: iets wat niet zelden wordt geïnterpreteerd als een hartaanval.

Ook ben je – als je stress hebt – niet echt aanwezig. Daarmee bedoel ik dat je emotioneel niet beschikbaar bent. Wanneer je in stress leeft, ben je aan het overleven. Er is geen ruimte voor de eigen echte behoeften, laat staan voor die van een ander. Probeer maar eens een gesprek aan te knopen met iemand die vijf ballen aan het hooghouden is. Dat zal je niet lukken.

Het lichaam spreekt

Stress uit zich verder in tal van mentale en fysieke klachten die bij iedereen weer anders zijn. Bekende klachten zijn moeheid, slecht slapen, piekeren en geen zin hebben in seks. Vaak hebben mensen met stress ook vage klachten die komen en weer gaan en die ze niet goed kunnen duiden. Allemaal signalen van het lichaam dat zegt: “Tot hier en niet verder!”

Hebben vrouwen meer stress dan mannen?

Meer vrouwen dan mannen zitten in de ziektewet als gevolg van stress en burn-out. Hoe komt het toch dat meer vrouwen dan mannen last hebben van stress? Een van de redenen dat vrouwen over het algemeen meer stress ervaren dan mannen, houdt verband met de verwachtingen en interpretatie van het leven waar ik eerder al over te spreken kwam. Vrouwen worden van jongs af aan geconditioneerd om zorg te dragen voor anderen. Je bekommeren om het welzijn van anderen is een tweede natuur. Dat kan er wel voor zorgen dat er weinig ruimte overblijft voor de zorg voor jezelf en je eigen welzijn. Vrouwen cijferen zichzelf eerder weg dan mannen. Gevolg? Stress.

Stresshormonen langer actief in het lichaam van de vrouw

Ook spelen er biologische aspecten een rol die van belang zijn als we kijken naar het verschil in stressgevoeligheid tussen mannen en vrouwen. Op de eerste plaats blijven stresshormonen langer actief in het lichaam van de vrouw dan van de man. Vrouwen lopen dus langer met de stress rond. Daarbij hebben vrouwen van nature minder serotonine in het bloed dan mannen, het hormoon dat voor een goed verloop van de processen zorgt die met stress te maken hebben, weet je nog? Vrouwen zitten dus anders in elkaar. Ze verwerken spanning anders dan mannen. Het is als vrouw belangrijk om je bewust te zijn van die gevoeligheid.

De belangrijkste tips om je stress te reduceren:

Slaap

Of je nu een man of vrouw bent met een hoog of van nature een laag serotoninegehalte, je zult je leven in moeten richten op een manier die bij je past. Er zijn manieren om te voorkomen dat je in deze gejaagde tijden niet in de stress schiet. Om te beginnen zul je moeten zorgen voor een goede nachtrust. Een goede nacht slaap doet wonderen. De nacht moet je gebruiken om je batterij weer op te laden. Zorg dat je een half uur voor je gaat slapen je telefoon op de vliegtuigmodus zet en neem een boek mee naar bed in plaats van je laptop.

Vermijd onnatuurlijk licht

Je lichaam bereidt zich automatisch voor op de slaaptoestand naarmate het later wordt. Blootstelling aan het onnatuurlijke licht van je telefoon of computer zal je biologische klok in de war schoppen. Bovendien wil je niet meer te veel informatie in je opnemen voor het slapen gaan. Burn-out wordt wel eens omschreven als een gebrek aan leegte. Je bent jezelf gedurende de dag aan het opvullen met informatie. Die informatie moet verwerkt worden. Gebruik daarvoor de nacht. Je hebt hem hard nodig!

Beweeg

Zorg voor voldoende beweging. Chronische stress tast je hersenen aan. Dat proces kun je omkeren door te sporten. Beweging helpt je om te ontladen, te ontspannen en het zorgt dat je de juiste hormonen aanmaakt om je weerstand te verhogen. Sporten maakt je stressbestendig! Onderschat dus nooit de kracht van beweging. Kies voor een sport die bij je past en waar je plezier aan beleeft. Dan houd je het langer vol.

Eet

Er is veel onderzoek gedaan naar het effect van voeding op het lichaam en de geest. Kiezen voor gezonde voeding heeft een gunstig effect op je lichaam en op je geest, maar er zijn voedingsstoffen die in het bijzonder het serotonineniveau in het lichaam verhogen. Dat kan leiden tot een grotere stressbestendigheid. Voedingsstoffen met de stof tryptofaan zouden ervoor kunnen zorgen dat het serotonineniveau verhoogd wordt. Tryptofaan zit onder meer in zalm, eieren, bananen en erwten. Gezond eten zorgt er ook weer voor dat je beter slaapt; en slaap zorgt dan weer voor een betere balans van de hormoonhuishouding.

Samenspel

De een ervaart meer stress dan de ander. Het is een samenspel van biofysische en cognitieve factoren die jou meer of minder vatbaar maken voor stress. De belangrijkste tip die ik je kan geven is: geef je grens aan. Weet je niet waar die ligt? Ga dat dan onderzoeken. Op tijd rust nemen maakt je een gelukkiger, productiever en een leuker mens; vrij van stress. Wil jij aan de slag met mij om je stress te reduceren en van je klachten af te komen? Kijk hier voor mijn trajecten. Liever een keer even bellen om te kijken wat bij je past? Dan kan uiteraard ook.

Lees hier ook het artikel http://hoofdhart.nl/waarom-is-ziekteverzuim-vrouwen-hoger-dan-mannen/

Als je dit artikel waardevol vindt voor je gezondheid en vitaliteit help dan mee dit te verspreiden door het te delen met andere vrouwen. Dit kan o.a. door middel van de social media knoppen bovenin. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat.

De juiste voeding bij stress en burnoutklachten

Bijna 1 miljoen Nederlanders kampen met burn-out klachten

Stress, vermoeidheid en futloos de dag door. Het wordt bijna normaal gevonden en velen onderschatten de ernst van deze klachten. Ben je er niet op tijd bij, dan kan het ineens goed mis gaan en kan het ook nog eens heel lang duren voordat je er weer bovenop komt. Wist je dat het ook de juiste voeding een belangrijke bijdrage kan leveren aan het herstel van je burn-out?

We zijn allemaal wel eens flink moe of een paar dagen in een slecht humeur. Maar voel jij dag in dag uit uitgeput bij de meest eenvoudige activiteit? Hoeft er maar iets kleins voor te vallen voordat je irritatiegrens is bereikt? Voel je je lichamelijk opgebrand en kan het binnenkomen van een sms jou al tot tranen drijven? Dan is er waarschijnlijk toch wel iets meer aan de hand dan een nasleep van een druk weekje.

Hoe weet ik nu of ik een burn-out heb?

Lees mijn artikel http://hoofdhart.nl/signalen-burn-out-vrouwen/ om bij jezelf na te kunnen gaan of jij last van burn-out klachten Herken jij je in veel van deze symptomen? Wees dan op je hoede want misschien loop je tegen een burn-out aan. Misschien heb je al jaren last van stress en is dit het moment dat je lichaam “stop” zegt! Ben jij een type die moeilijk “nee” kan zeggen? Ben je perfectionistisch ingesteld? Vind je het moeilijk om hulp te vragen? Trek je je snel wat aan van wat anderen vinden of kun je moeilijk je gevoelens uiten?

Dit zijn allemaal persoonlijkheidskenmerken maar daarnaast ook risicofactoren die de kans op een burn-out kunnen vergroten. Een andere risicofactor betreft bepaalde omstandigheden die je kunnen overkomen. Stress op je werk, ziekte, een scheiding, ruzies en ga zo maar door. Helaas heb je niet altijd alles zelf in handen. Maar omdat alle kleine beetjes helpen, heb ik toch wat tips voor je.

Wat gebeurt er in je lichaam?

Waarom heeft de een wel te kampen met een burn-out en de ander niet? Op je nieren zitten kapjes. Dit zijn je bijnieren. Als je gestrest bent maken je bijnieren het hormoon cortisol aan. Cortisol zorgt ervoor dat je kunt omgaan met stress en dat je je alert en energiek voelt. Heel erg handig, want op deze manier kun je goed handelen in stressvolle situaties. Helaas hebben veel te veel mensen tegenwoordig last van chronische stress en dan raken je bijnieren simpelweg uitgeput. Je kunt niet meer voldoende cortisol aanmaken waardoor je niet meer goed met de stress om kunt gaan en dan ontstaan vaak bovenstaande symptomen.

Goede voeding bij stress

Gelukkig zijn er ook bepaalde voedingsmiddelen die je lichaam kunnen helpen in tijden van veel stress. Tijdens een burn-out last van een lage bloeddruk? Drink in de ochtend dan een glas lauwwarm water met daarin Himalayazout. Dit helpt om stoffen te transporteren in je lichaam.

Wist je dat je bij een burn-out veel goede darmbacteriën kwijt kunt raken? Kies voor voedingsmiddelen die een goede invloed hebben op de groei en overleving van je darmbacteriën zoals: tomaat, wortel, kokos, kurkuma, salie, zwarte bonen, lijnzaad, knoflook, ui, prei, pastinaak, zoete aardappel, artisjok, citrusfruit, peulvruchten, noten, zaden, roomboter en ghee. Ook je magnesium inname mag je behoorlijk boosten in tijden van stress! Het is je belangrijkste anti-stress mineraal. Kook rijkelijk met snijbiet, avocado, walnoten, zeewier, spinazie, zonnebloempitten, peulvruchten, chiazaad en vergeet ook zeker geen sesamzaad te gebruiken.

Welke voeding moet je juist vermijden?

Ook zijn er bepaalde voedingsmiddelen die je beter kunt mijden als je een burn-out hebt. Koffie, thee met cafeïne, alcohol, suiker, chocolade, roken en energydranken zorgen ervoor dat de bijnieren extra stresshormonen aanmaken. Op de korte termijn fijn: je voelt je weer even wat beter. Op de lange termijn minder fijn: de bijnieren raken nog meer uitgeput en jij dus ook. Kies liever voor pure en onbewerkte producten!

Tot slot, wat kun je nog meer doen als je al een burn-out hebt?

Zorg er dan allereerst voor dat je energiebalans wordt hersteld. Het zal je goed doen als je gaat praten met een coach of een therapeut waar je je vertrouwd bij voelt. Ben je eraan toe om weer wat activiteiten te ondernemen? Kies dan voor activiteiten waar je je ontspannen bij voelt en weer wat energie van krijgt zoals yoga, wandelen en mediteren. Probeer je gedachtenpatroon te veranderen. Neem je altijd te veel hooi op je vork? Misschien helpt het je als je minder gaat werken, wat vaker een oppas voor de kinderen inschakelt of vaker met iemand over je zorgen gaat praten. Maak tijd vrij om bij je zorgen en stressvolle situaties stil te staan. Vergeet geen dingen te blijven ondernemen waar je energie van krijgt en waar je gelukkig van wordt. De balans hierin moet kloppen, anders houd je het niet vol.

Herken je deze symptomen? Blijf er dan niet mee rondlopen en neem contact met me op dan kijken we samen wat bij jou past. Het helpt om burn-out symptomen voortijdig te bestrijden, je voeding aan te passen en stressbestendiger en energieker in het leven te staan.

5 signalen dat je hormonen uit balans zijn

Wat doen hormonen?

“Ik eet best gezond, slaap goed, beweeg voldoende en drink volop water. Waarom voel ik me toch vaak niet fit?” Deze vraag krijg ik regelmatig te horen. De reden dat veel vrouwen zich niet vitaal voelen, hangt bijna altijd samen met hun hormoonbalans. Als onze hormonen uit balans zijn dan gaat er vroeg of laat ergens iets mis en liggen klachten op de loer.

Je hormonen bepalen alles in je lichaam: hoe je je voelt maar ook hoe je eruit ziet. Bouw je makkelijk spieren op of sla je juist makkelijk vet op? En waar sla je dat vet dan op? Hoe zien je haren, huid en nagels eruit? Voel je je opgewekt of depressief? Heb je een kort lontje of eindeloos geduld? Heb je watten in je hoofd of ben je alert? Alles wordt bepaald door je hormonen.

Je bent gezond, voelt je top en ziet er goed uit als je hormonen met elkaar in balans zijn. Je voelt je een stuk minder optimaal en je zal er minder stralend uitzien als het een hormonale chaos is bij jou.

Vrouwen zitten ingewikkeld in elkaar

Vrouwen zitten hormonaal best ingewikkeld in elkaar. Voor het bijzondere wonder dat wij nieuw leven in ons kunnen laten groeien is een hele schakelkast nodig, waarbij alles met alles verbonden is. Onze hormonen hangen als het ware als een spinnenweb met elkaar samen. Wat zijn nu signalen dat je hormonen uit balans zijn?

1. Je hebt regelmatig eetbuien

Er kunnen allerlei oorzaken ten grondslag liggen aan onbeheersbare eetbuien. We onderschatten doorgaans de effecten die voedselverslaving op ons kan hebben. Veel voedsel uit een fabriek is dusdanig bewerkt met zout, zoet en vet dat het een verslavende invloed heeft op onze hersenen. We verlangen hierdoor steeds vaker naar méér. Eetbuien kunnen ook tijdelijk troostend voor ons zijn; we eten terwijl we eigenlijk verlangen naar een knuffel, een compliment, aandacht of simpelweg rust. Hier liggen allemaal hormonale disbalansen aan ten grondslag. Teveel cortisol of insuline kan ons doen snakken naar zoetigheid of wijn en een bijnieruitputting kan leiden tot een disbalans in onze vochthuishouding, waardoor we behoefte krijgen aan zout. Te weinig serotonine en oxytocine kan ons doen snakken naar troosteten. Of knuffels!

2. Je valt moeilijk af

Je gewicht is naar mijn mening veel meer een gevolg van de (dis)balans van je hormonen dan van wat je eet of hoeveel je beweegt. Natuurlijk heeft voeding en beweging ook invloed, maar als je hormonen uit balans zijn dan kan je dik worden van de lucht. Of dik blijven. Teveel insuline in je bloed zorgt ervoor dat je op dat moment geen vet kunt verbranden. Teveel xeno-oestrogenen uit je voeding of gifstoffen uit je omgeving kunnen zorgen voor hardnekkige vetopslag. Een traag werkende schildklier zorgt ook voor een lage vetverbranding. Kortom: gezond eten maar toch vet of vocht vasthouden wijst ook vaak op een hormonale disbalans.

3. Je hebt regelmatig last van stemmingswisselingen

Veel vrouwen ervaren dat hun humeur afhankelijk is van hun cyclus: de dagen voorafgaand aan de menstruatie kunnen sommige vrouwen zo’n kort lontje hebben dat ze zichzelf niet meer herkennen. Ze balen er zelf van maar hebben het gevoel dat ze er weinig invloed op uit kunnen oefenen. Deze stemmingswisselingen zijn eveneens het gevolg van hormonen die ten opzichte van elkaar uit balans zijn geraakt. PMS is niets anders dan een hormonale disbalans. Het zijn je hormonen!

4. Je voelt je opgefokt en opgebrand tegelijkertijd

In dit geval is het hormoon cortisol uit balans. Chronische stress zal zorgen voor hoge niveaus van cortisol in je lichaam, je lichaam denkt namelijk dat er gevaar is en zal je op scherp laten staan. Dit hoge niveau van cortisol verstoort echter allerlei herstelprocessen en balansen in je lichaam. Fluctuerende niveaus van cortisol kunnen je het gevoel geven dat je enerzijds opgefokt bent en tegelijkertijd opgebrand. Je kunt ’s avond laat maar niet in bed komen maar ’s morgens vroeg ben je uitgeput. Cortisol is het hormoon dat wordt gemaakt in je bijnieren. Als je bijnieren het uiteindelijk opgeven omdat er continu zoveel cortisol aangemaakt moet worden, kan er sprake zijn van bijnieruitputting, en dan ben je nog verder van huis.

5. Je hebt een lager libido dan ooit

Een laag libido bij vrouwen kan absoluut als oorzaak hebben dat je hormonen uit balans zijn. Maar liefst 70% van de klachten over een laag libido heeft een hormonale oorzaak. Ook wij vrouwen hebben testosteron nodig om zin te krijgen in vrijen. Normaal gesproken maken we dat ook in voldoende mate aan, alhoewel veel minder dan mannen uiteraard. Een teveel aan oestrogeen of juist ook een te weinig aan oestrogeen kan de oorzaak zijn van een te laag testosteron. Maar ook ons schildklierhormoon- en cortisolniveau hebben hier invloed op. Begrijp je inmiddels hoe ingewikkeld ons hormonale systeem in elkaar zit en hoe alles met elkaar samenhangt?

Je gezondheid is in gevaar!

Een disbalans in het hormoonstelsel heeft een zeer grote en directe invloed op je gezondheid. Veel mensen staan hier niet bij stil en volgen de ene na de andere dieethype als ze gewicht willen verliezen. Elk boek, supplement, product of systeem belooft je ultieme gezondheid! Maar diëten leveren nooit op wat ze beloven. Ze houden namelijk geen rekening met je hormonen. Ik snap dat je helemaal in de war raakt van alle tegenstrijdige verhalen over wat gezonde voeding zou zijn.

Overgewicht wordt veroorzaakt door een verstoorde hormoonbalans. Deze disbalans ontstaat door slechte eetgewoonten, verkeerde voeding, slaapgebrek, weinig beweging en stress. Met de juiste adviezen kun je op een natuurlijke wijze de balans weer terug brengen en je gewicht, libido en stemming!

Wat te doen?

Stop nu met het verzinnen van excuses en smoesjes die de druk er een beetje vanaf halen. Waar wil je nog op wachten? Een wonderpil of dieet? Als die bestonden waren we toch allemaal al lang slank en vol energie?

Een hormoonanalyse leert jou je hormonen te begrijpen en leert jou:

Welke voeding goed voor jou is en waarom
Voeding die je beter niet kunt eten
Hoe je weer een vetverbrander kunt worden
Welke hormonen bij jou in disbalans zijn, en wat je eraan kunt doen
Je leert je lichaam te begrijpen
Leren hoe je hormonen werken en welke verbanden er zijn
Rust in je leven te brengen door je mindset aan te passen
Je libido te verhogen

Wil jij nu eindelijk weer eens fit en energiek worden? Boek dan het programma “baas over je hormonen“ zodat jij zo snel mogelijk kunt starten. Je mag uiteraard ook eerst naar mijn lezing komen om meer te weten te komen over je hormonen. Kijk voor de volgende datum en aanmelding op mijn website http://www.hoofdhart.nl/lezingen.

Heb jij last van Fear of Missing Out (FOMO)? 5 tips om hier vanaf te komen!

Wat is Fomo?

Je kent het wel: het is vrijdagavond en in plaats naar dat feestje te gaan kies je ervoor om eens op tijd naar bed te gaan. Je wil net gaan slapen en denkt: nog even Facebook en instagram checken. Je scrolt door je tijdlijn en ziet opeens een foto van je vriendinnen, dansend op het feestje. Een akelig gevoel bekruipt je en je vraagt je af of je wel de juiste keuze hebt gemaakt om vroeg je bed in te duiken. Mis je niet het allerleukste feestje ooit?

Dat akelige gevoel wordt FOMO (the Fear Of Missing Out) genoemd. Het is de angst om iets belangrijks of leuks te missen. Social media spelen hierin een belangrijke rol. Doordat je steeds mooie foto’s en leuke berichtjes van anderen ziet, ga je aan jezelf twijfelen. Je voelt je onzeker en bent bang dat je iets belangrijks mist. Vooral onder jongeren is FOMO een groot probleem.

“You’re too busy wishing you were someplace else to really enjoy whatever it is that you’re doing at the moment.”

Hoe weet ik of ik last van FOMO heb?

Je denkt misschien: nou, ik heb daar echt geen last van! Toch zegt bijna twintig procent van de jongeren tussen de 12 en 25 jaar verslaafd aan social media te zijn. Meer dan de helft van deze groep is gemiddeld tussen de één en de drie uur per dag met Facebook, Whatsapp, Youtube, Instagram, etc. bezig. De kans is dus groot dat ook jij hier last van hebt. Hieronder vind je 5 tekenen die laten zien dat jij last hebt van the fear of missing out en 5 tips die je helpen er van af te komen.\

1. Je checkt 24/7 je telefoon

Ga eens na hoeveel jij je telefoon per dag in je hand hebt. Waarschijnlijk is dit vaker dan je denkt. Je bent dan vast constant je social media aan het checken. Betrap jij jezelf erop dat elke keer dat je je Facebook tijdlijn refresht, je gefrustreerd raakt als er geen nieuw bericht verschijnt? Of scrol je elke ochtend je Instagrampagina naar de foto die jij gisteren voor het laatst hebt gezien? Je weet namelijk nooit wat voor te gekke foto je vannacht hebt gemist. Herken je jezelf hier in? Niet gek, want uit onderzoek van onderzoeksbureau IDC en Facebook bleek dat smartphonegebruikers Facebook gemiddeld 14 keer per dag checken. Waar halen we die tijd vandaan?

2. Je wil van alles op de hoogte blijven zodat je overal kan meepraten

Je volgt het nieuws, leest de blogs over trends, checkt de online roddel pagina’s en ga zo maar door. Je wil van alles iets weten, zodat jij straks ook mee kunt praten met die interessante gesprekken ’s ochtends bij de koffieautomaat. Ook vind je het belangrijk om je kennis te vergroten. Je wil iemand zijn met inhoud en dus is het belangrijk om op de hoogte te blijven. Maar betrap je jezelf er regelmatig op dat je haast niet meer aan slapen toe komt omdat je telkens nieuwtjes en andere artikelen zit te lezen? Dan leid je zeker aan ‘the fear of missing out’.

3. Je stelt dingen uit

Misschien heb je wel gemerkt dat je veel dingen uitstelt. Je moet iets belangrijks doen voor je werk, maar vervolgens zit je twee uur op Facebook. Je moet even niet denken aan alle dingen die je nog moet doen. Je kunt namelijk niet meer alles bijbenen omdat je zoveel tijd besteedt aan het zoeken naar nieuwtjes en het kijken naar foto’s. Daarnaast heb je het gevoel dat je te veel moet doen en je raakt gestrest van alle activiteiten die je wil ondernemen. Hierdoor schuif je dingen voor je uit. Dit levert je uiteindelijk nog meer stress op, waardoor je in een negatieve spiraal terechtkomt.

4. Je hebt last van stress en kunt je niet concentreren

FOMO heeft zijn weerslag op je gevoelens. Het fenomeen zorgt ervoor dat je kunt denken dat je niet bij de groep hoort en dat kan stress tot gevolg hebben, omdat je vindt dat je in een sociaal isolement zit. Bovendien: wanneer je constant de behoefte of drang hebt om je social mediakanalen te checken, leidt dat tot concentratieproblemen. Je krijgt dingen moeilijk af of gedaan, omdat je telkens weer afgeleid wordt.

5. Slaapproblemen

Je komt niet in slaap, want je denkt non-stop aan wat je allemaal mist en je grijpt steeds weer naar je telefoon. Buiten dat het bewezen is dat je van het licht dat digitale apparaten uitstralen moeilijk de slaap vat, is de constante focus op de beruchte schermpjes ook een heuse killer voor je nachtrust. Slaap jij slecht omdat je geen afstand kan nemen van je social media-accounts en wijk je niet van je tablet of telefoon? Dan bestaat er een serieuze kans dat je aan FOMO lijdt.

Hoe kom ik hier van af? 5 tips!

1. Word je er bewust van

Na de 5 tekenen hierboven ben je je er vast al meer bewust van geworden dat je aan FOMO leidt en dat is een goed begin! Zodra je weet dat je angst hebt om dingen te missen, kun je dit gaan herkennen. Elke keer als het akelige gevoel je te binnen schiet, weet je nu: het is maar FOMO, heel normaal en bijna iedere

en heeft er last van. Op die manier raak je minder snel in paniek en ga je anders naar je gevoel kijken.

2. De vliegtuigstand

Houd jezelf weg van prikkels. Dat klinkt wellicht makkelijker gezegd dan gedaan, maar het kan echt. Van een avondje geen telefoon en social media, wordt niemand onwel. Zet dat verslavende apparaat eens lekker op de vliegtuigstand, zet een film op en ga languit op de bank liggen. Je hebt gegarandeerd een fijne avond en komt niet in de verleiding je tussen het feestgedruis te begeven. Wat niet weet, wat niet deert.

3. Ontdek de prikkels

De gewoonte (of dwang) om je telefoon te pakken, komt ergens vandaan. Je hersenen krijgen een prikkel en daarom pak je je telefoon. Achterhaal waar deze prikkel vandaan komt. Het is de kunst je hiervan bewust te worden.. Wanneer je weet wat de prikkel is en waar deze vandaan komt, kun je hem uitschakelen. Van daaruit verander je je gewoonte. Het automatisme/patroon verdwijnt.

4. Meet je gebruik

Je bewust zijn van het feit dat je aan FOMO lijdt, is belangrijk. Door je gebruik van social media te meten, zul je wellicht schrikken van je eigen online gedrag. Pak een agenda, een schrift of een notitieboek en noteer precies op welke momenten van de dag je welke apps gebruikt, hoe lang én waarom. Door je te realiseren dat je zo lang met social media en eigenlijk met ‘anderen’ bezig bent in plaats van met de ‘echte’ wereld, is de kans groot dat er een soort schrikreactie optreedt. Je gaat weer beseffen welke dingen in het leven er echt toe doen. Er is ook een handige app. Hij heeft “Moment”, deze houd precies bij hoe lang jij op je telefoon bezig bent. Probeer het maar eens. Ik schrok me een hoedje.

5. Kijk vooruit

Overal bij zijn, bestaat niet. Als je thuis bent, mis je wellicht die leuke housewarming van een collega, maar driehonderd meter verderop is ook een gezellig dansfeest aan de gang. Dus die had je ook sowieso gemist. Kortom: je kunt niet overál zijn. Bovendien: lekker een avondje niet weggaan, betekent dat je de volgende dag fris en fruitig aan de dag begint en van alles gedaan krijgt. Kijk vooruit en kies je momenten. Feesten en gezelligheid is namelijk helemaal niet verboden of slecht, maar van een keer ‘nee’ zeggen kun je ontzettend opknappen. En als Nee zeggen lastig voor je is heb ik daar een mooie training voor http://hoofdhart.nl/nee/

Tot slot!

FOMO is een hot item en veelvoorkomende ‘aandoening’ in onze huidige maatschappij. De digitalisering kan je zomaar in z’n greep krijgen, maar dat betekent zeker niet dat je hopeloos verloren bent. Ga terug naar de basis!

Heb je hier hulp bij nodig? Neem dan contact met me op. Ik help je graag weer rust te krijgen!

Als je dit artikel waardevol vindt help dan mee dit te verspreiden door het te delen met anderen. Dit kan door middel van de social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat.

Waarom is het ziekteverzuim bij vrouwen hoger dan bij mannen?

Vrouwen verzuimen meer wegens ziekte dan mannen.

Dat gaat op voor alle leeftijdsgroepen. Dit meldt het CBS op basis van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van CBS en TNO. Ziekteverzuim onder werknemers van 15 tot 65 jaar neemt toe met het oplopen van de leeftijd. In de leeftijdsgroep van 25 tot 35 jaar is het ziekteverzuimpercentage van vrouwen tweemaal zo hoog als in de jongere groep en ook het dubbele van het verzuimpercentage onder mannen. In elke oudere leeftijdsgroep is het percentage ziekmelders telkens kleiner. Wel is het percentage ziekmelders onder vrouwen groter dan onder mannen, ongeacht de leeftijdsgroep.

Duur meest recente verzuim loopt op met leeftijd

Naarmate de leeftijdsgroep ouder is, neemt het aantal dagen van het meest recente verzuim verder toe. Het percentage dat 20 werkdagen of langer afwezig is door ziekte in vrijwel alle leeftijdsgroepen het hoogst is bij vrouwen. Veel grote bedrijven en overheidsinstellingen bevestigen dit overigens.

Verzuimende medewerkers zijn een kostbare zaak!

De totale kosten voor verzuim (loonkosten, vervangingskosten en overwerk door collega’s) kunnen oplopen tot 15 procent van alle loonsom. Vooral onverwacht verzuim van werknemers blijkt duur. Want ongeplande afwezigheid, zoals ziekte, geeft een productiviteitsdaling te zien van 32 procent. Gemiddeld besteden leidinggevenden ook nog eens ruim drie uur per week aan het opvangen van afwezigheid door het regelen van vervanging, het aanpassen van de werkzaamheden of het geven van instructies aan de vervangers. Dit komt neer op bijna vier werkweken per jaar per leidinggevende. De productiviteit van zowel medewerkers als leidinggevenden heeft te lijden onder werknemers afwezigheid.

Waarom verzuimen vrouwen juist meer?

Vrouwen lopen bijvoorbeeld een groter risico op een burn-out. Niet alleen zijn zij gevoeliger voor stress, zij ervaren onder andere ook vaker en langer stress. Heb je het over burn out symptomen bij vrouwen? Dan is het eigenlijk relevant te kijken naar de stress die vrouwen ervaren. Want, aan opgebrand raken gaat een periode van langdurige stress vooraf. Soms wel van enkele jaren! Veroorzaakt door overbelasting, niet opmerken of negeren van aanhoudende spanningen (rug- en nekklachten, hoofdpijn). Uit verschillende studies blijkt dat vrouwen meer stress hebben en dat de risico’s ook groter zijn.

Alle ballen hoog houden

Door de maatschappelijke veranderingen in de afgelopen decennia blijken vrouwen meer stress te ervaren. Ze zijn moeder, vrouw, gezinsmanager, werknemer, mantelzorger, enzovoort. Kortom, ze houden zogezegd nogal wat ballen hoog. Veel vrouwen zijn opgedraaid, hebben een vol hoofd en zijn constant moe. Ze voelen zich futloos en opgeblazen en hebben allerlei lichamelijk klachten.

Vrouwen hebben minder en versnipperde vrije tijd

Uit onderzoek blijkt verder dat vrouwen minder afgebakende vrije tijd hebben om spanning te ontladen. En hebben zij vrij? Dan staan die vrije uurtjes vaker in het teken van zorgen voor familie, (klein)kinderen, ouders etc.. En wanneer je niet bijtijds ontspant en bijgetankt kan die aanhoudende stress uiteindelijk leiden tot allerlei gezondheidsproblemen. Er bleven nog nooit zoveel vrouwen thuis met een burnout of depressie. Nog nooit sukkelden er zoveel vrouwen met PCOS, darmproblemen, onverklaarbare gewichtstoename, migraine, slapeloosheid, schildklierproblemen, libidoverlies, verminderde vruchtbaarheid en ernstige menopauze klachten.

Vrouwen verzuimen vaker door specifiek vrouwelijke zaken

Vooral op latere leeftijd krijgen vrouwen te maken met specifieke gezondheidsklachten. Overgangsklachten kunnen voor vrouwen heel vervelend zijn, ook omdat die vaak niet meteen worden herkend. De concentratieproblemen en slechte nachtrust die met de overgang gepaard gaan, kunnen leiden tot uitval. De menopauze is een ingrijpende periode in het leven van een vrouw. Een wisselvallig humeur kan soms zorgen voor spanningen zowel op de werkplek als thuis. Ook onvoldoende of geen begrip voor deze turbulente fase in het leven kan heel vervelend zijn. Daarnaast kunnen allerlei lichamelijke klachten ervoor zorgen dat een vrouw onzeker wordt over haar eigen lichaam. En stress is de grote boosdoener die er namelijk voor zorgt dat de overgangsklachten alleen maar verergeren. Het vervelende is dat er sommige situaties zijn waar je weinig aan kunt veranderen. Ze zijn er nu eenmaal. Stel je eens voor je bent in de overgang en je hebt nog pubers in huis. Of je past een paar keer per week op de kleinkinderen waardoor je eigen planning een beetje in het honderd loopt. Of je maakt je druk over de relatieproblemen van je kinderen. Allemaal dingen die je overgangsklachten verergeren.

Wat is hier aan te doen?

Vrouwen hebben baat bij begrip en inzicht wat er in hun lichaam gebeurd. Een luisterend oor en even hun verhaal kunnen vertellen aan iemand die er niet bij betrokken is en dingen van een afstand ziet.

Als hormoon en mental coach help ik vrouwen hun klachten inzichtelijk te maken, waar komen ze vandaan en waardoor worden ze veroorzaakt. Vaak krijgen ze door een kleine aanpassing in voeding en leefstijl hier al verbetering door. Ook help ik ze omgaan met stress situaties waar ze zelf geen invloed op denken te hebben. Ik leer ze hier anders mee om te gaan zodat ze er minder last van hebben en waardoor hun overgangsklachten verminderen.

Ik leer vrouwen wat ze zelf kunnen doen om gezondheidsproblemen te voorkomen of aan te pakken en ik leer ze om regelmatig de pauzeknop in te drukken zodat ze zich weer energiek, vitaal en productiever gaat worden. Daarbij richt ik me op de vier belangrijke pijlers van vitaliteit: voeding, stressmanagement, mindset en beweging.

Wil jij dat vrouwen minder gaan verzuimen?

Ik bied diverse trajecten op maat aan die momenteel al door diverse werkgevers vergoed worden. Ziekteverzuim is immers een kostbare zaak dat kun je beter voor zijn! Ik kom hier graag vrijblijvend wat meer over vertellen binnen jouw organisatie.

Mocht je jezelf of een collega herkennen en wil je graag persoonlijk advies dan kan dat natuurlijk ook.

Neem contact met me op of kijk op http://hoofdhart.nl

Dit zijn signalen van een burn-out bij vrouwen!

Burn out symptomen van vrouwen zijn niet wezenlijk anders dan die van mannen. Echter, vrouwen lopen wel een groter risico. Niet alleen zijn zij gevoeliger voor stress, zij ervaren onder andere ook vaker en langer stress. Wat is daarvan de oorzaak? En wanneer merk je als vrouw dat je te gejaagd leeft en de kans op een burn out vergroot?

Waarom als vrouw burn-out symptomen tijdig herkennen?

Heb je het over burn out symptomen bij vrouwen? Dan is het eigenlijk relevant te kijken naar de stress die vrouwen ervaren. Want, aan opgebrand raken gaat een periode van langdurige stress vooraf. Soms wel van enkele jaren! Veroorzaakt door overbelasting, niet opmerken of negeren van aanhoudende spanningen. Uiteindelijk raak je zo uitgeput dat je batterij opladen niet meer lukt. Uit verschillende studies blijkt dat vrouwen meer stress hebben en dat de risico’s ook groter zijn. Een beknopt overzicht waarom.

Alle ballen hoog houden

Door de maatschappelijke veranderingen in de afgelopen decennia blijken vrouwen meer stress te ervaren. Ze zijn moeder, vrouw, gezinsmanager, werknemer, mantelzorger, enzovoort. Kortom, ze houden zogezegd nogal wat ballen hoog. Blijven hollen, rennen en vliegen met alle gevolgen van dien.

Minder en versnipperde vrije tijd

Niet vechten of vluchten

Vervolgens verschilt de wijze waarop vrouwen omgaan met dreigend gevaar dat stress triggert. Zo schijnt de klassieke oerreactie vechten of vluchten vooral een mannending te zijn. Vrouwen daarentegen zouden meer neigen naar een tend-and-befriend-strategie. Ofwel kiezen voor verzorgen en vrienden maken om veiligheid te creëren. Evolutionair gezien begrijpelijk. Het vergroot immers de kans om de kinderen in veiligheid te brengen en draagt bij aan het in stand houden van sociale netwerken die daarbij kunnen helpen.

Testosteron versus oxytocine

Tot slot schijnt dat vrouwen in stressvolle situaties reageren door het knuffelhormoon oxytocine aan te maken. Dat kalmeert en geeft een veilig gevoel. Zij komen dus niet fysiek in actie en daardoor blijven stresshormonen langer in het lichaam. Gevolg daarvan is onder andere ook dat er meer cortisol in het vrouwenlichaam is. Dat hormoon zorgt dat je langer stressvolle situaties vol kunt houden. Negatief effect ervan is dat het je gezondheid ondermijnt en kan leiden tot problemen. Variërend van depressies, huidklachten, gynaecologische aandoeningen en slaapstoornissen tot hartkwalen, diabetes en een burn out. Mannen reageren in stresssituaties door hun testosteron – dat zij op voorraad hebben – aan te spreken. Dat zet aan tot fysieke activiteit en zorgt dat stresshormonen verdwijnen.

Hoe herken je burn-out symptomen bij vrouwen?

Wanneer je vaak en veel stress hebt, vreet dat aan je. Het zorgt voor lichamelijke en geestelijke klachten, maar beïnvloedt ook je gevoel en gedrag. Een overzicht met de belangrijkste alarmsignalen die aangeven dat burn out symptomen je parten spelen, namelijk:

Lichamelijk uitgeput en leeg zijn, je niet meer op kunnen laden;
Concentratie- en geheugenproblemen, je maakt fouten, vergeet dingen en bent besluiteloos;
Stemmingswisselingen, je bent snel boos of huilt om niets;
Besluiteloos zijn, je kunt hoofd- en bijzaken niet meer onderscheiden;
Slaapproblemen, je slaapt moeilijk in en/of door;
Prikkelbaar en gespannen;
Overmatig veel piekeren dag en nacht;
Negatief en cynisch reageren;
Incompetentie- en minderwaardigheidsgevoelens;
Onverschilligheid, je hebt nergens meer interesse voor;
Verslavingsgevoeliger; je drinkt meer koffie, snoept veel, drinkt meer alcohol, rookt enzovoort;
Verminderde productiviteit en efficiëntie, terwijl je wel veel uren maakt;
Hoofdpijn, spierpijn en maagpijn;
Verslechterde lichamelijke conditie, je bent vaak verkouden, grieperig, moe et cetera.

Herken je deze symptomen? Blijf er dan niet mee rondlopen en neem contact met me op. Het helpt om burn-out symptomen voortijdig te bestrijden en stressbestendiger en energieker in het leven te staan.